Wat is het Post Intensive Care syndroom/ PICS?
PICS staat voor Post Intensive Care Syndroom, een verzamelnaam voor klachten op lichamelijk, psychisch en cognitief vlak die je na een opname op de IC kunt ervaren. Deze combinatie van klachten wordt (sinds 2012) het Post Intensive Care Syndroom/ PICS genoemd. Ook als een dierbare uit je directe omgeving (gezin) opgenomen is geweest op de IC, kan je nog lange tijd last hebben van klachten zoals angst, stress (PTSS), depressie en gestoorde rouwverwerking (wanneer je je naaste verloren hebt). Dit heet PICS-familie (PICS-f).
Hoe vaak komt het Post Intensive Care Syndroom/ PICS voor?
Elk jaar worden in Nederland 80.000 mensen behandeld op de Intensive Care. Je kunt daar terecht komen na bijvoorbeeld een herseninfarct, ongeluk, operatie of een infectieziekte zoals
corona/ covid-19. Ongeveer de helft van de mensen herstelt goed na een IC opname. De andere helft ervaart lange tijd na de IC opname nog een breed pallet aan klachten, samengevat als het Post Intensive Care Syndroom/ PICS. Het Post Intensive Care Syndroom/ PICS is nog niet erg bekend binnen de gezondheidszorg en wordt ook nog lang niet altijd (tijdig) herkend. Het komt voor dat er een verkeerde diagnose aan de klachten gekoppeld wordt, zoals burn out, chronisch vermoeidheidsyndroom of SOLK (Somatisch Onverklaarbare Lichamelijke Klachten).
Wie heeft hoger risico op het Post Intensive Care Syndroom/ PICS en waardoor komt dat?
Of je het Post Intensive Care Syndroom/ PICS krijgt, hangt van de klachten af die je al had voor de opname. En ook wat er precies op de IC is gebeurd (hoe lang heb je op de IC gelegen, hoe lang ben je beademd, heb je een delier of sepsis gehad) heeft invloed. Het lijkt erop dat patienten die op de IC opgenomen zijn geweest met corona/ covid-19 een grotere kans hebben op het ontwikkelen van PICS doordat zowel de opname zelf als de beademing vaak langdurig is. Ook kan de onverwachtse IC opname een rol spelen; de patient heeft zich er niet op kunnen voorbereiden.
Corona/ covid-19 patienten ervaren na een IC opname vaak nog veel klachten, vooral gewichtsverlies, spierzwakte, angsten en erge vermoeidheid.
De symptomen van het Post Intensive Care Syndroom/ PICS
Als je het Post Intensive Care Syndroom/ PICS hebt, heb je lange tijd na je opname op de IC nog last van een combinatie van psychische, lichamelijke en cognitieve problemen. Denk aan minder kracht (spierzwakte), vermoeidheid, spierpijn, kortademigheid, slaapproblemen (dromen, nachtmerries, onrustig slapen), een laag energieniveau/ verminderde weerstand. Je kunt je angstig en somber voelen. Drukte en geluid kunnen al snel te veel zijn. Je reageert misschien veel emotioneler en bent minder weerbaar/ voelt je sneller uit het veld geslagen. Het kan voorkomen dat je je niet goed kunt concentreren en veel vergeet. Wanneer het Post Intensive Care Syndroom/ PICS niet (tijdig) wordt ontdekt kunnen deze jarenlang aanhouden. De klachten bij het Post Intensive Care syndroom/ PICS en de ernst ervan, verschillen per persoon. 2,5 tot 5 jaar na de IC opname kan je een terugval krijgen, wanneer het Post Intensive Care Syndroom/ PICS niet is herkend en (dus) niet goed begeleid/ behandeld. Door de hoge verwachtingen van jezelf en je omgeving kan het zijn dat je op werk-, gezin- en sociaal gebied je grenzen hebt overschreden, met lichamelijke uitputting en psychische problemen als gevolg. Herken je jezelf in de omschreven klachten? Ga naar je huisarts en vraag om zorg op maat: leefstijl en spieropbouw (diëtist), mobiliteit en spieropbouw (fysiotherapeut) en mentaal welzijn (psycholoog). Zoek ook hulp als je met (psychische) problemen kampt na de IC opname van een dierbare.
Hoe kan je het Post Intensive Care Syndroom/ PICS voorkomen?
Een IC opname een heftige gebeurtenis, voor lichaam en geest. Je verliest veel spiermassa, wel 0,5 tot 1(!) kilo per dag. Het kost veel tijd om dit na de IC opname weer op te bouwen omdat je hiervoor goed moet eten en bewegen, iets dat vaak moeilijk is vanwege de enorme vermoeidheid. Door al op de IC te beginnen met spieroefeningen (actief en passief) kan ernstige verzwakking van je spieren (en ook de duur van een eventueel delier) worden beperkt. Psychische klachten kunnen deels worden voorkomen door een ‘IC-dagboekje’ hierin worden de dagelijkse gebeurtenissen op de IC beschreven (door je naasten/ verplegend personeel). Dit helpt je begrijpen en plaatsen wat er met je gebeurd is. En goede, persoonlijke nazorg na de IC opname met jouw gezondheid en persoonlijke behoefte als uitgangspunt is essentieel. Door goede begeleiding op maat na een IC opname kan het Post Intensive Care Syndroom/ PICS voorkomen, en de klachten verminderd worden!
Behandeling van het Post Intensive Care Syndroom/ PICS
Om je spieren weer op te bouwen, je kracht terug te krijgen en weer goed te leren bewegen heb je voldoende spieroefening in combinatie met genoeg eiwit nodig. De fysiotherapeut en dietist adviseren en coachen hierbij. De psychoog helpt je om te gaan met alle gebeurtenissen, angsten en sombere gevoelens. Het komt voor dat je na een IC opname slikklachten hebt (door intubatie of verkeerd ademhalen door stress/ angst) hierbij helpt de logopediste. Als je tegen beperkingen in je dagelijkse activiteiten aanloopt, brengt de ergotherapeut je woon-,werk-, en sociale omgeving in kaart en komt bij je thuis om te kijken welke hulpmiddelen en/of voorzieningen er nodig zijn. Het is tijdens je herstel belangrijk om beweging af te wisselen met rust. Je directe omgeving speelt ook een belangrijke rol tijdens het revalidatieproces, voor praktische hulp maar ook voor mentale ondersteuning en om je af te remmen als je hard wilt gaan. En ook hoe je zelf met de situatie omgaat heeft invloed op je herstel. Het kan moeilijk zijn om te accepteren dat je voorlopig niet kunt doen wat je deed voor de IC opname en dat je lange tijd zult moeten herstellen. Daardoor wil je (en je omgeving) misschien te snel en te veel waardoor je juist overbelast, gefrustreerd en nog vermoeider raakt. Acceptatie van de situatie en de tijd en rust te (mogen) nemen om te herstellen, ondersteunen je herstel.
Leefstijl/ voeding en het Post Intensive Care Syndroom/ PICS
Een gezonde leefstijl versterkt je immuunsysteem waardoor je minder snel ernstig ziek wordt. Wanneer je al in goede conditie bent voor de IC opname, herstel je doorgaans sneller. En wanneer je van de IC afkomt, helpen lichaamsbeweging, ontspanning, gezonde voeding, voldoende slapen je om sneller en beter te herstellen. Loop je na een IC opname tegen problemen aan? Ga naar je huisarts en vraag om hulp van een (team) professional(s).
Hoe de dietist je helpt bij het Post Intensive Care Syndroom/ PICS
Wanneer je na je IC opname bij de fysiotherapeut of dietist komt, zal deze je screenen op
ondervoeding. De dietist brengt in kaart hoe het gaat met het eten: lukt het kauwen en slikken goed, kan je rechtop aan tafel zitten? Ruik en proef je alles nog of staan bepaalde smaken of geuren je tegen? Wat vind je juist wel erg lekker? Is er sprake van misselijkheid? Hoe gaat het met je stoelgang? Heb je andere gezondheidsklachten? Welke medicijnen gebruik je? De dietist analyseert je situatie en voedingstoestand en berekent je behoefte. Op basis van al deze informatie maakt ze een plan op maat, rekening houdend met je persoonlijke wensen en beperkingen. Het opnieuw opbouwen van je spieren is topsport en je hebt daarom extra eiwitten en energie nodig. Als het nodig is, kan de dietist ook drinkvoeding of extra eiwitten (supplementen) voorschrijven.
Dietisten gespecialiseerd in Post Intensive Care Syndroom
