Diarree
Diarree is dunne, waterige ontlasting. Het komt vaak snel opzetten waardoor je meteen naar het toilet moet. De oorzaken zijn divers: te veel, te vet of erg pittig eten, eten dat te veel ‘slechte’ bacterieen bevat. Maar ook een voedselallergie of -intolerantie, buikgriep, een infectie of psychologische spanning kan diarree veroorzaken. Jaarlijks hebben zo’n 4,5 miljoen mensen er last van, jij misschien ook wel. Er worden verschillende soorten diarree onderscheiden: acute diarree, chronische diarree, reizigersdiarree en peuterdiarree. Een wat slappere ontlasting, is geen diarree en de oorzaak daarvan ligt vaak in ongezonde eetgewoonten (te weinig vezels).
Hoe ziet een gezonde drol eruit?
Gezonde poep is niet te droog en ook niet te slap. De ideale drol ziet eruit als een gladde worst, zie type 4 van de Bristol Stool Chart. Ligt type 6 of 7 in de pot? Dan heb je diarree.
Acute diarree
Acute diarree is een plotselinge verandering van je ontlastingspatroon. De ontlasting is dun en waterig. Ook moet je vaker naar het toilet dan normaal. Acute diarree komt vaak voor en gaat meestal tussen de 4 en 7 dagen vanzelf weer over. Wanneer je na 14 dagen nog steeds last hebt, spreek je van chronische diarree.
Oorzaken acute diarree
Acute diarree kan ontstaan door een bacteriële- of virusinfectie of een parasiet. Ook (overmatig gebruik van) bepaalde voedingsmiddelen kan leiden tot diarree: zoetstoffen, alcohol en vette producten. Medicijnen kunnen als bijwerking maag- darmklachten, zoals diarree, geven. En ook hevige stress kan acute diarree veroorzaken.
Symptomen acute diarree
Een dunne en waterige ontlasting, soms in combinatie met misselijkheid, overgeven, buikpijn/ buikkrampen en/ of koorts.
Complicaties acute diarree
Uitdroging is de belangrijkste complicatie, kinderen tot 2 jaar en ouderen boven de 70 hebben hier een verhoogd risico op.
Behandeling acute diarree
Bij acute diarree is behandeling meestal niet nodig omdat de klachten meestal binnen enkele dagen vanzelf verdwijnen.
Chronische diarree
Je spreekt van chronische diarree als de diarreeklachten langer dan 14 dagen aanhouden. Er is dan meestal een onderliggende aandoening die dit veroorzaakt.
Oorzaken chronische diarree
Chronische diarree kan worden veroorzaakt door gebruik van medicatie, antibiotica of een voedselallergie of -intolerantie (bv melkallergie of coeliakie). Daarnaast kunnen chronische aandoeningen zoals ziekte van Crohn of het prikkelbaar darm syndroom (IBS) de oorzaak zijn. Ook kan je last hebben van ‘overloopdiarree’, veroorzaakt door obstipatie: dunne ontlasting zoekt een weg langs de harde ontlasting die in de weg zit.
Reizigersdiarree
Oorzaken reizigersdiarree
Reizigersdiarree is diarree die op (meestal) (sub)tropische bestemmingen wordt opgelopen door minder hygiënische omstandigheden, vreemde bacteriën, pittig of kruidig eten (vooral als je dit niet gewend bent), parasieten (dit komt gelukkig minder vaak voor) of een maag-darmvirus.
Symptomen reisigersdiarree
Reizigersdiarree kenmerkt zich door dunne, waterige ontlasting. Naast diarree kan je last hebben van buikkrampen, buikpijn, misselijkheid, braken, gebrek aan eetlust en/of lichte koorts. Na 2 tot 4 dagen gaan de klachten meestal vanzelf over.
Voorkomen reizigersdiarree
- Informeer of het water uit de kraan drinkbaar is. wanneer dit niet het geval is, drink dan alleen water uit (verzegelde) flessen of doorgekookt water
- Drink geen dranken met ijsblokjes
- Eet geen ongeschild fruit of rauwkost
- Let op met het eten dat op straat of marktkraampjes verkrijgbaar zijn
- Wees voorzichtig met het zwemmen in zoet en stilstaand water. vooral in tropische landen kan dit een probleem zijn
- Zorg er voor dat vlees en vis goed gaar en verhit zijn voordat je het eet
Peuterdiarree
Peuterdiarree komt het vaakst voor in de leefftijd tussen 1 en 4 jaar. De ontlasting is doorgaans waterdun, bevat vaak onvertreerde voedselresten en komt tussen de 4 en 10 keer op een dag (alleen overdag).
Oorzaken peuterdiarree
Peuterdiarree heeft veel mogelijke oorzaken, vaak is dit gastro-enteritis, oftewel ‘buikgriep’ of overmatig gebruik van (helder) appelsap. Ook kan peuterdiarree ontstaan door een malabsorbtie sydroom (glutenintolerantie, taaislijmziekte), een parasiet, voedselovergevoelligheid of obstipatie, ewaardoor ‘overloopdiaree’ ontstaat. Tussen appelsap en peuterdiarree is een duidelijk verband aangetoond. Vruchtensap bevat fructose, en dat is moeilijk te verteren voor kinderen. Ook kan gebruik van (te veel) lightproducten, zoals lightfrisdrank tot diarree leiden. Een eetpatroon met te weinig vezels en/ of - vet kan tot diarree leiden. Vet vertraagd de maaglediging en vezels ‘binden’ het voedsel in de darmen. Lactose-intolerantie kan tevens de oorzaak van de diarree zijn, maar ook het gebruik van te veel melkproducten.
Symptomen peuterdiarree
Diarree, soms in combinatie met buikpijn, overgeven en/of koorts.
Behandeling peuterdiarree
- Een eetpatroon, met aandacht voor ‘de 4 V’s’: vet, vocht, vezels, en (geen) (heldere) vruchtensappen/ frisdranken.
- Voldoende vet: door bijvoorbeeld volle melkproducten, wat extra boter op brood, een theelepeltje olie door de maaltijd te gevenn
- Genoeg drinken (water thee, troebel vruchtensap, aanmaaklimonade) op uitdroging te voorkomen
- Voldoende vezels: groente, fruit en volkoren.
- Het drinken van troebele appelsap staat het herstel niet in de weg, doordat troebele appelsap intacte vezels bevat.
- Een paar dagen niet- of minder eten is geen probleem, zodra de klachten over zijn wordt de achterstand weer ingehaald. Begin met kleine porties en bouw dat op.
- Wanneer de diarree na een week niet over is, kan het helpen om tijdelijk minder melkproducten te geven.
- Handen wassen na het toiletbezoek kan veel problemen voorkomen!
Algemene voedingsadviezen bij diarree
- Blijf eten, hierdoor voel je je beter. Je darmen nemen, ook bij heftige diarree, nog ongeveer de helft van de voedingsstoffen op.
- Heb je last van buikkrampen? Eet dan kleine porties.
- Als je eet worden je darmen geprikkeld, hierdoor kan diarree ontstaan. Dit betekent niet dat je iets verkeerds gegeten heb maar dat je maag en darmen nog gevoelig zijn
- Als je diarree hebt, verlies je veel vocht. Drink daarom 2 a 3 liter per dag (water, thee en bouillon), zeker als je ook moet overgeven. Bij diarree is het belangrijk om uitdroging (dehydratie) te voorkomen, uitdrogingsverschijnselen zijn: weinig plassen, donker gekleurde urine, een minder elastische huid, dorst, gewichtsverlies, minder of geen tranen, sufheid/ duizeligheid.
- Heb je langer dan zeven dagen diarree of herhaaldelijk diarree? Dan is er kans dat je lactose-intolerant bent, beperk in dat geval melkproducten.
- Houdt de diarree aan? Drink dan geen vruchtensappen (met name heldere appelsap), frisdranken en light-producten.
- Eet voldoende vezels (30 tot 40 gram per dag).
- Let op je fructose-inname, want fructose kan de klachten verergeren. Fructose zit in fruit (dus vruchtensap en appelmoes bevatten veel fructose). Ook kan fructose aan een product zijn toegevoegd, dat lees je op het etiket.
- Gebruik geen (light)producten waaraan de zoetstof sorbitol is toegevoegd, deze kan diarreeklachten veroorzaken of verergeren.
- Te veel vet kan diarree klachten geven of verergeren, dus grote vetrijke maaltijden en vette snacks kan je beter even laten staan.
- Vervang zoete melkproducten (zoals melk, vla, pudding, chocolademelk, pap en ijs) door zure melkproducten zoals yoghurt, karnemelk en kwark
- Vermijd prikkelende voedingsmiddelen zoals ui, prei paprika, peulvruchten en koolsoorten. Deze kunnen de darm extra prikkelen.
- Stress kan invloed hebben op je darmen, en diarree veroorzaken. Zorg er daarom voor voor genoeg rust en ontspanning in je leven, bijvoorbeeld door te gaan bewegen. Tijdens het bewegen maak je een stof aan die je hierbij helpt.
- Gebruik geen diarreeremmers bij het plotseling optreden van diarree. De mogelijke veroorzaker kan dan niet via de ontlasting het lichaam verlaten.
- Voorkom het verspreiden van ziekteverwekkende bacterieen en was na toiletbezoek je handen met water en zeep.
- Het is (in geval van een bateriele infectie of parasiet) is het niet raadzaam om bij acute diarree een diarree-remmer te gebruiken, omdat de veroorzaker (bacterie of parasiet) juist via de ontlasting de darmen moet verlaten. Door gebruik van een diarreeremmer blijft de darminhoud langer in de darmen zitten, waardoor de veroorzaker zich in het darmslijmvlies kan nestelen.
- Als diarree optreedt na een ziekenhuisopname of verblijf in de (sub)tropen dan is het belangrijk dat de huisarts op de hoogte wordt gesteld.
- Houdt diarree aan of bestaat de kans op uitdroging (dehydratie)? Neem contact op met je huisarts!
Hoe de dietist helpt bij diarree
Het is belangrijk om te onderzoeken waar de oorza(a)k(en) ligt van jouw klachten of die van je kindje. Misschien is de oorzaak al door de huisarts of specialist vastgesteld, misschien is dietistisch onderzoek nodig. Om inzicht te krijgen in jouw situatie doet je dietist eerst een uitgebreide intake en vraagt je alles over je eetpatroon, eetgedrag, leefstijl, medicijngebruik, persoonlijke situatie, klachten en ontlastingspatroon. Op basis hiervan stelt de diëtist in samenspraak met jou een persoonlijk, praktisch en voor jou haalbaar voedingsplan op. In overleg worden vervolgafspraken gepland om de voortgang en vervolgstappen te bespreken/ bepalen.